Een meditatie of mindfulness cursus?

Meditatie brengt vele positieve effecten, voor zowel lichaam als geest. Het wordt al tientallen eeuwen in vele verschillende vormen toegepast over de gehele wereld en de bakermat van de meditatie zoals wij die tegenwoordig kennen, ligt in Azië. Toen wetenschappers in de jaren ’60-70 van de vorige eeuw het brein van Aziatische monniken, mensen die vaak fulltime mediteerden, begonnen te onderzoeken, vonden ze vele bijzondere effecten. Daarmee is de interesse ook bij ons in de westerse wereld op gang gekomen en omdat de effecten van meditatie uitstekend passen bij veel van de belangrijkste uitdagingen van de hedendaagse mens, is dat de laatste jaren steeds meer geworden.

Oorspronkelijk werd meditatie in de Aziatische tradities eigenlijk uitsluitend gebruikt om te komen tot persoonlijke ontwikkeling. Meditatie was het middel naar maximale realisatie van je innerlijke kwaliteiten en om een optimale mentale gezondheid te verkrijgen. In veel spirituele stromingen en religies wordt meditatie zo nog steeds gebruikt. Bij ons in het Westen zijn mensen die beginnen met mediteren vaak met name op zoek naar iets dat de interne rust en balans herstelt. Begrijpelijk met de steeds groter wordende overprikkeling van onze geest en de sterke toename van stressklachten de laatste decennia.

Mindfulness

Toen het wetenschappelijk onderzoek naar meditatie startte in de jaren zeventig van vorige eeuw, was meditatie niet zo’n heel erg ‘sexy’ term. Meditatie was sterk gelinkt aan religie en de naam mindfulness was veel neutraler, waardoor onder die noemer veel van het onderzoek naar meditatie plaatsgevonden heeft. Mindfulness is een soort aparte stroming die daaruit ontstaan is. Dat is met name te danken aan Jon Kabat-Zinn. Geïnspireerd door de effecten van meditatie kwam hij in 1979 met zijn acht-weeks Mindfulness-Based Stress Reduction programma, met als doel de effecten van aandachtstraining op een niet-religieuze manier beschikbaar te maken voor de medische wereld. De mindfulness cursussen en trainingen die wij tegenwoordig kennen zijn hier vrijwel allemaal op gebaseerd. Nu, 40 jaar later, is er veel wetenschappelijk bewijs voor de positieve effecten van dit programma bij onder meer mensen met chronische pijnklachten, stress of angststoornissen en is het de best onderzochte vorm van meditatie in de wetenschap.

Mindfulness richt zich voornamelijk op daar waar momenteel in de westerse maatschappij het meest behoefte aan is; interne rust en balans. De naam mindfulness betekent zoveel als bewust en aandachtig aanwezig zijn bij wat er op dit moment is. Dit belangrijke basisingrediënt van elke vorm van meditatie is voor een groot deel verantwoordelijk voor het kalmerende effect van meditatie op de geest. Als je namelijk alles wat geweest is of nog moet komen even los laat en bewust bezig bent met alleen wat er nu is, neemt de grote hoeveelheid mentale activiteit sterk af.

• Mindfulness is een basisingrediënt van meditatie en meditatie is het trainen van mindfulness

Meditatie en mindfulness hebben vele raakvlakken. Zonder mindfulness is er geen meditatie en meditatie is het trainen van die mindfulness. Daarom bestaat een belangrijk deel van alle mindfulnesscursussen uit meditatie. In de wetenschappelijke onderzoeken naar de effectiviteit van mindfulness hebben ze het doorgaans ook over ‘mindfulness meditation’.

Je zou kunnen zeggen dat mindfulness de vaardigheid is die het mediteren mogelijk maakt en meditatie is de training van die vaardigheid. Die training om te komen tot een aandachtige toestand waarin je helemaal in het hier en nu bent, is belangrijk. Het even mindful zijn is daarbij niet zo moeilijk, het er kunnen blijven is een heel ander verhaal. Dat zal iedereen die vaker gemediteerd heeft herkennen en beamen. Zelfs het een paar seconden volledig bewust aanwezig zijn zonder afgeleid te raken, is vrijwel onmogelijk als je geen ervaring hebt met mediteren of een andere vorm van training van de aandacht of de geest. En zelfs met veel ervaring is het nog een uitdaging. Daarom is die training zo belangrijk. Als je ermee begint zal je merken dat je al snel aanloopt tegen je grenzen van je vermogen om je aandacht helder en ontspannen te kunnen laten rusten in alleen dit moment. Net zoals je al snel tegen je fysieke grenzen aanloopt als je begint met hardlopen. In beide gevallen geldt dat als je het traint, je al snel merkt dat je er steeds beter in wordt en langer in staat bent om het vol te houden.

Een mindfulness of meditatie cursus?

Mindfulness is een uitstekende manier om te komen tot meer mentale rust en ontspanning. Daar waar mensen in onze moderne maatschappij vaak zo’n behoefte aan hebben. Ik heb zelf de acht weekse mindfulness cursus gedaan en vond hem heel erg goed. In mijn eerste boek, ‘Meditatie je dagelijkse minivakantie’, bied ik mensen die willen beginnen met mediteren ook een aantal mindfulness oefeningen voor gedurende de dag omdat het een uitstekende voorbereiding op meditatie is.

Mindfulness cursussen richten zich op het oefenen van aandachtig aanwezig zijn zowel meditatie als door het te integreren en toe te gaan passen in het dagelijks leven. Dat tweede heet ook wel ‘informal practice’. Veel mensen die de mindfulness cursussen doen brengen vaak met name het meer mindful zijn tijdens de dag in de praktijk. Het ‘meditatie huiswerk’, wat bij de meeste mindfulness cursussen doorgaans 45 tot 60 minuten per dag is, schiet er vaak even bij in. Niet onlogisch gezien onze drukke agenda’s. Zonder echte training is het echter onmogelijk optimale resultaten te behalen. Het is vergelijkbaar met zo nu en dan een paar keer tussendoor opdrukken of een paar woorden vertalen uit een vreemde taal. Het helpt je de focus te verleggen naar je doel en zal je wat helpen, maar zonder echte training door in de sportschool een uurtje echt je fysieke grens op te zoeken of je een les lang te verdiepen in een taal, zet het weinig echte zoden aan de dijk. Hetzelfde geldt voor meditatie.

De kracht van mindfulness ligt in de training door meditatie en dat deel blijft in mindfulness trainingen naar mijn mening vaak wat onderbelicht. Mensen kiezen van nature toch graag voor de quick fix (vandaar ook dat er meer aandacht is voor kort werkende medicijnen als cholesterol- en bloeddrukverlagers, dan meer structurele oplossingen zoals levensstijl aanpassingen) en het alleen toepassen van mindful momenten in de dag geeft je kort een ontspannen en goed gevoel. Zeker als je ten aanzien van de meditatie vaak gevraagd wordt er een uur per dag aan te besteden. Dat laatste is bij meditatietrainingen toch vaak wat lager. Ook bieden mindfulness trajecten naar mijn mening minder kwalitatief goede meditatie trainingen. Het criterium om mindfulness docent te worden is vaak niet een jarenlange eigen beoefening, zeker niet nu het zo bekend geworden is en dus ook commercieel interessant. Het deel ‘informal practice’ is veel eenvoudiger te leren en begeleiden. Ik zeg zeker niet dat mindfulness leraren de meditatie skills niet goed beheersen, bij meditatie trainingen ontkom je daar bijna niet aan.

Persoonlijk kies ik bewust ervoor om meditatie en niet mindfulness trainingen te geven. Dat heeft als voornaamste reden dat puur meditatie je sneller de diepte in brengt. Door echt even tijd vrij te maken om dit optimaal te ontwikkelen, ervaar je het snelst de grootste effecten. Die zich vaak ook wat breder richten dan specifiek op bijvoorbeeld het verminderen van stress en het komen tot mentale ontspanning. Een oude meditatie meester zei daarover ooit: ‘meditatie alleen gebruiken om de geest te kalmeren, is als het gebruiken van een diamant om een ongelijke tafelpoot te ondersteunen’. De break van een meditatie geeft je datzelfde rustgevende en kalmerende effect, maar omdat het vaak toch meer gericht is op training is het effect doorgaans nog wat sterker en dieper.

Kies wat het beste bij jou past

Zowel meditatie als mindfulness zijn uitstekende tools om aan jezelf te werken. Meditatie is nog steeds iets minder mainstream en dat voorkomt vaak dat de focus verschuift naar kortdurende rust in plaats van de diepere effecten van de al vele eeuwen doorontwikkelde methodieken. En ook met meditatie training ervaar je in je dagelijks leven al op zeer korte termijn merkbare veranderingen. Net zoals je je al redelijk snel fitter en beter voelt nadat je begonnen bent met sporten. Zoals je al snel merkt dat je minder moe bent als je naar je werk fietst of gemakkelijker de trap op loopt, merk je met meditatie dat je anders in je vel gaat zitten en meer overzicht, helderheid en balans ervaart in je leven.

Investeren in jezelf is daarbij een aanhoudend proces en wat ik in het algemeen vaak wat mis bij veel van de mindfulness- als meditatiecursussen, is de nazorg. Je hebt uitstekende tools gekregen en door ze toe te passen en met name toe te blijven passen, bereik je steeds meer resultaten. Wat gebeurt er echter als de cursus afgelopen is? Vaak is het lastig om regelmatig te oefenen en de goede voornemens na te komen. Ook blijft meditatie een uitdagende training met vele valkuilen. Net als bij het leren beheersen van elke vaardigheid is begeleiding door iemand met ervaring de beste manier om op de snelste en meest directe weg naar resultaat te blijven. Om deze reden organiseer ik wekelijks meditatie-avonden waar mensen laagdrempelig deel kunnen nemen en terecht kunnen voor verdere uitleg of met hun vragen. Ook voor mensen die een mindfulnesscursus hebben gedaan uiteraard. Ook jij bent van harte welkom! Wie weet tot snel!

Voor cursussen, workshops, de open meditatie avonden of bedrijfsmeditatie, bij Meditatie Amsterdam ben je aan het goede adres. Zelfs als je je wilt verdiepen vanuit je eigen woonkamer kan dat met de meditatie audio hier op de website, mijn blogs of met mijn boek ‘Meditatie, je dagelijkse minivakantie’. Wij helpen je graag verder!

Heb je een vraag over meditatie?
Mail me en wie weet wordt dit het onderwerp van mijn volgende blog!