Extra slapen of mediteren als je vermoeid bent?

Je bent wel eens een periode meer moe dan anders. Zeker nu in het najaar. Of wellicht ervaar je dat zelfs het hele jaar door. Wat doe je dan, ga je mediteren of kies je toch voor dat extra uurtje nachtrust?

Heb je mijn vorige blog gemist of niet gelezen; ik ben na een minivakantie door een heerlijk weekend vrijaf begonnen met een nieuwe dagstart. Dat betekent om 22:00u naar bed en om 5:00u opstaan om een uur te mediteren. Klinkt waarschijnlijk niet voor iedereen even aantrekkelijk, maar als je een kleine dreumes hebt die er haar eigen dag-nacht-ritme op nahoudt, dan wordt rust al snel een heel waardevol fenomeen. Dit nieuwe ritme werkt als een trein voor me en betaalde zich al binnen een paar dagen uit in meer fitheid en minder vermoeidheid. Ben je benieuwd of het ook voor jou werkt? Komende week is het easier dan wanneer ook dit jaar om eerder je bed uit te komen. Ik vertel je zo waarom dat is.

Werkt slapen ontspannend?

Slapen is een basis levensbehoefte. Zonder slaap overleef je het niet. Toch wordt het enigszins overschat als het aankomt op de hoeveelheid mentale ontspanning die het je brengt. Je kent het vast wel dat je een nacht meer dan genoeg uren maakt en toch doodmoe wakker wordt. Dat komt omdat je tijdens je slaap niet persé mentaal ontspant.

Slapen is voornamelijk noodzakelijk voor je fysieke rust. Dat is het moment dat je lichaam kan herstellen van de inspanningen en activiteiten van de dag en de reparatiewerkzaamheden kunnen plaatsvinden. Rust zorgt voor regeneratie en daarom kun je vaak vele uren slapen als je ziek bent. Het zorgt ook voor groei, wat de reden is dat baby’s zoveel slapen. Ook voor je brein en geest geldt dat rust zorgt voor herstel. Wat nodig is na de drukte en prikkels die we elke dag weer te verduren krijgen.

• Slapen is een effectieve vorm van rusten, echter niet de meest effectieve

Slapen is het meest ontspannen moment van de dag voor de meeste mensen. Er worden het minst aantal prikkels afgevuurd op lichaam en geest want het is donker en de ogen zijn dicht, er zijn weinig tot geen geluiden en de lage sensibele input voor je lichaam verandert nauwelijks. So far so good. Mentaal krijgen gedachten en emoties, die niet stoppen in de slaap, echter vrij spel. Alle onverwerkte gebeurtenissen van de dag en eerder kunnen vrij hun gang gaan. Doorgaans komen deze omhoog als er ruimte voor ontstaat en vaak is die er niet tijdens de drukke dag waarin onze agenda’s vaak overlopen. Zelfs tijdens onze ontspanning wordt de geest zo bezig gehouden met prikkels die meestal afkomstig zijn van beeldschermen, dat er ook daar geen verwerkingsmogelijkheid is.

Zodra het hoofd het kussen raakt en het rustig wordt wat betreft input, heeft alles wat nog verwerkt moet worden dus eindelijk de kans omhoog komen. En dat doet het ook. Dat kan je urenlang uit je slaap houden en zelfs als je in slaap valt gaat dat onbewust door. Ook kan het ervoor zorgen dat je doodmoe wakker wordt of dat het je in de nacht wakker houdt als de ergste vermoeidheid weg is na een paar uur slapen. En nee; slaapmiddelen verminderen dit proces niet. Bewust of onbewust kan het mentaal druk zijn in de nacht.

Slapen of mediteren? De research erover

Meditatie zorgt voor meer mentale ontspanning dan slaap. Dat zal je niet alleen in de praktijk ervaren, het is ook door wetenschappelijk onderzoek aangetoond. Op de pagina Wetenschap vind je links naar meerdere artikelen daarover. Deze concluderen niet alleen de positieve effecten van meditatie op slaap (o.a. Greeson 2014), ze vinden ook dat deze al na zes weken mediteren meetbaar zijn (Black 2015, Klatt 2008). Er is zelfs gevonden dat meditatie effectiever is dan specifieke slaaptraining bij mensen met slaapproblemen (Black 2015). Onderzoek naar het effect op hersenfunctie, toonde ook aan dat deze door meditatie meer toename vertoonde dan door dezelfde hoeveelheid slaap (Kaul 2010, So 2001).

Dat meditatie zorgt voor meer mentale ontspanning dan slaap, komt doordat de mentale processen minder vrij hun gang kunnen gaan. Tijdens het mediteren ben je heel bewust bezig de prikkels in je bewustzijn te laten zijn voor wat ze zijn en er niet in mee te gaan. Naar het oog van de orkaan te gaan waar de storm je niet beïnvloedt en rustig kan razen zonder dat het je uit balans brengt. Tijdens het slapen is dat niet het geval en kunnen ze vrij hun gang gaan. Omdat je met mediteren heel bewust bezig bent met het tot rust laten komen van de zaken die je aandacht trekken en je nog bezig houden, ben je bezig de invloed van de factoren die je slaap negatief beïnvloeden te verminderen. Daarom is mediteren voor het slapen gaan ook zo effectief.

• Slapen is noodzakelijk voor fysieke ontspanning, maar meditatie ontspant de geest het meest

Er is uiteraard niets mis met slapen. Het is alleen de vraag of het je de hoeveelheid mentale rust brengt waar jij behoefte aan hebt. Mentaal heb je er ook weinig aan om steeds urenlang wakker en naar je plafond starend in bed te liggen. Meditatie helpt je niet alleen om beter te slapen, het zorgt ook vrijwel altijd meteen voor mentale ontspanning. Dat merk je meteen na je meditatie. Hoe stormachtig het tijdens je meditatie ook was in je hoofd, na de meditatie is er vrijwel altijd meer rust en ontspanning. Let er maar eens op. Meditatie helpt je ook in stressvolle situaties beter te ontspannen. Dat blijkt ook uit onderzoek bij kankerpatiënten (o.a. Shapiro 2003), mensen die bij de politie werken (Christopher 2015) of een straf uitzitten in de gevangenis (Sumter 2009).

Al wordt het zo vaak gebruikt door mensen, meditatie is meer dan alleen een ontspanningsparacetamol. Het zorgt voor structurele ontspanning op een diepere laag. Dat merk je omdat je minder moe bent gedurende de dag en je minder slaap nodig hebt. Meditatie grootmeesters slapen hoogstens een paar uur per nacht en dat is eigenlijk alleen voor hun lichaam. Sinds ik veel en regelmatig mediteer merk ik dat ik de tijd die ik besteed aan meditatie vanzelf terug krijg omdat ik minder hoef te slapen. En dan krijg je alle andere positieve effecten van mediteren er nog eens bij. Ook de verminderde slaapbehoefte bij mensen die mediteren is gevonden door wetenschappers (Kaul 2010).

Dus, wil je optimaal ontspannen, zorg dan voor voldoende uren in bed om aan voldoende fysieke ontspanning te komen en besteed de rest aan mediteren. Vandaar dat ik om 5:00u opsta. Ik heb dan voldoende uren gemaakt voor mijn lichaam en besteed de resterende tijd, waarin mijn lichaam ook verder rust want de meditatie houding is weinig inspannend, optimaal effectief voor mijn mentale ontspanning. Daar pluk ik dagelijks de vruchten van, zeker als kersverse vader.

Waarom nu het perfecte moment is om te beginnen

Elke dag is een goede dag om te beginnen met dagelijks te mediteren, net zoals elke dag een goede dag is om te beginnen met sporten of stoppen met roken. Nu is echter het perfecte moment om ermee te beginnen, want er zijn drie momenten per jaar dat starten met een regelmatige beoefening gemakkelijker is:

• Allereerst is er 1 januari, waar iedereen mentaal een nieuwe start maakt en met zijn goede voornemens start
• Wellicht nog effectiever is de eerste dag na je grootste vakantie, wanneer je de routine van je week weer start en die het gemakkelijkst kan beïnvloeden en optimaliseren
• En je hebt morgen omdat dan de wintertijd ingaat! Omdat de klok vannacht een uur achteruit gaat, is het opstaan in de ochtend minder moeizaam. Gebruik dat de komende week zodat je een meditatie doet in plaats van gevoelsmatig wat langer in bed te blijven liggen. Je zult de resultaten ervan al snel merken en al de tijd erna de vruchten van plukken.

Het enige dat je hoeft te doen is het een week te proberen. Ik beloof je dat je daarna overtuigd bent omdat je de voordelen ervan elke dag weer ervaart. Deze week heb je extra voordeel omdat het gemakkelijker is dan wanneer dan ook de rest van het jaar! Wat is je reden het niet te doen?

Wil je graag snel en effectief leren mediteren dan help ik je graag verder. Dat kan door een van mijn meditatietrainingen of met het eenvoudig te volgen stappenplan via mijn boek ‘Meditatie, je dagelijkse minivakantie’. Effectief en zonder dat het veel van je tijd vraagt.

Heb je een vraag over meditatie?
Mail me en wie weet wordt dit het onderwerp van mijn volgende blog!